Spd یا surge protection device چیست و چه کاری انجام می دهد؟
یکی از تجهیزات حفاظتی که در مواردی مثل تابلوهای کنترلی ( تابلو PLC )،تابلوهای منبع تغذیه،تابلوهای مراکز تلفن مورد استفاده قرار می گیرد SPD ها هستند.
SPD چه کار می کند؟
فرض کنید بر روی خطوط سه فاز یا تک فاز ورودی کارگاه یک شوک گذرا یا پارازیت لحظه ای ایجاد شود.این پارازیتها و شوکها می تواند ولتاژی بین ۲۰ تا حتی ۱۰۰۰ ولت داشته باشد.
این شوک گرچه گذرا است اما در سیستمهایی مثل PLC و اتوماسیون صنعتی می تواند باعث از کار افتادن تجهیزات و حتی سوختن آنها شود.
SPD تجهیزی است که با تغذیه این گونه سیستمهای موازی می شود و در هنگام ایجاد شوک در خطوط تغذیه، این شوک اضافه ولتاژ را به زمین متصل می کند.
روش اتصال آن در مدار و تابلوی برق به چه صورت است؟
SPD پس از تجهیزاتی مثل فیوز و کلید اتوماتیک بسته می شود.سه فاز به ورودی های آن متصل می شود ولی خروجی سه فاز ندارد.خروجی این کلید زمین است.ترمینالی برای آن تعبیه شده که مستقیم به شینه ارت تابلو برق متصل می شود.این ارت همان ارتی است که تجهیزات تغذیه شده از تابلو برق به کمک آن حفاظت می شوند.
برای اینکه متوجه شویم چه زمانی SPD عمل کرده است دو ترمینال خروجی دیگر در نظر گرفته شده که به کمک دو عدد سیم این دو ترمینال را به یک لامپ سیگنال بر روی درب تابلوی برق متصل می کنیم.در این الت مشخص می شود که SPD عمل کرده است( حالت چشمک زن دارد)
شکل زیر روش اتصال را نشان می دهد
انواع SPD ؟
این کلید در سه نوع ساخته می شود که دو نوع آن کاربرد بیشتری دارند.
این طبقه بندی به خاطر نقطه استفاده از این تجهیز است.
نوع اول در تابلوی اصلی کل یک کارگاه قابل استفاده است.این کلید حساسیت کمتری دارد و دامنه ای از شوکهای ولتاژ ورودی کارگاه را زمین می کند.
نوع دوم برای تابلوهای قسمتهای مختلف کارگاه کاربرد دارد.مثلا به صورت جداگانه برای هر تابلوی کنترلی یا تابلوی PLC قابل استفاده است.
مثلا در یک ساختمان مسکونی روش اتصل در دو مرحله در دو تابلوی برق اصلی و فرعی به صورت شکل روبرو است.
MB تابلوی اصلی است و DB تابلوی هر واحد از ساختمان
نکته مهم نصب SPD ها چیست؟
نکته اول اینکه این تجهیز می بایست حتما بعد از تجهیزاتی مثل فیوز یا کلید اتوماتیک متصل شوند
نکته دوم فاصله سیم کشی این تجهیزات از شینه ارت و همچنین خروجی فیوز است.این فاصله برای هر کلید در مشخصات آن مشخص شده ولی معمولا در مجموعه، این دو فاصله باید کمتر از یک متر باشند.
مثلا در شکل زیر مجموعه فاصله A ( طول سیم SPD تا فیوز ) و فاصله B ( یعنی طول سیم اتصالی از SPD تا شینه ارت) بایستی کمتر از ۱ متر باشد.
همچنین شماره سیم هم مهم است.مثلا عنوان می شود جهت اتصال SPD در مدار بایستی سیم شماره ۴ استفاده شود(۴ میلی متر مربع)
شماره سیم برای نوع ۱ و نوع ۲ SPD ها هم متفاوت است و برای نوع ۱ شماره سیم بزرگتری در حد ۱۶ مورد نیاز است.
توجه: این شماره سیم ها و طول سیمها برای SPD ها بر اساس تولید کننده این تجهیز متفاوت است و می بایست به کاتالوگ کلید مراجعه شود.
موارد بالا هم برای نمونه ای از کلید عنوان شد.
فیلم زیر نحوه اتصال و نصب این کلید را از نوع یک و دو در یک کارگاه نشان می دهد.
